Kuşçu  Veysi   kerpiç damın yanında derme çatma tahtalardan yaptığı  kuş kümesinin kapısını açtı. Yirmiden fazla güvercin özgürlüğe uçtu kanatları birbirine çarptı. Paçalılar,kırmalar,taklacılar sisli puslu ilkyaza yola almış kış gününün kuru soğuk ayazında.

Yeni bir güne uyanmıştı tüm Kuçkar köylüleri o sabah. Yılardır yurt edindikleri bu toprakları terk ediyorlardı. Bilinmez yörelere yol alacaklardı. 1924’ün 16  Martı’ydı. İstanbul’dan Kavala’da   Ballık limanına yanaşmış Şirket-i Hayriyye’nin yandan çarklı vapuru Kuçkar köyünden, Töyle’den ve Devekıran’dan  gelecek Üçyüze yakın  insanı ve yanına alabildikleri eşyaları ve de birkaç büyük baş hayvanı yeni yaşamlarını sürdürecekleri karşı kıyıya Anadolu’ya götürecekti.

Veysi’nin elindeki bir avuç buğdayı kümes önüne serptiğini gören güvercinler süzüle süzüle indiler. Önce Alaca kanat’ı yakaladı ve üzerine bir tülbent örttüğü sepetin içine saldı Veysi. İki hamleden sonra Püskülpaçayı’da tutup diğerinin yanına koydu.

Nevriye kadın buruk bakışlarla olanları izliyordu. Veysi son bir kez  kuşlara bakıp yola koyuldu. Konvoy oluşmuş limana doğru at arabaları, öküz arabaları, ve yaya  gözler nemli, yürekler buruk limana yönelmişti.

Vapur beklediği, Töyle köylülerini, Kuçkarlıları ve Devekıranlıları yüklenip yola çıktığında  öğle güneşi bulutların arasından  ışıklarını denizin üstüne yansıtıyordu.

Üçyüze yakın insan, yüreklerinin yarısını bıraktıkları topraklara, bir gün  dönebilecekleri umudunu da taşıyarak sessizce veda ediyordu.

Yedi gün  yedi gece süren yolculuktan sonra günün ilk ışıklarıyla Bugünkü Didim  Mavişehir kıyılarına demir attıklarında  takvimler Pazar gününü gösteriyordu.

23 Mart

Evet bugünkü  Didim’in  başlangıcı olan 23 Mart’ın  “DÜNYA DİDİMLİLER GÜNÜ” olarak kabul edilmesini ve “BEN DİDİMLİYİM” diyen herkesin  bugüne sahip çıkmasını bekliyoruz.

*

      2000 Yılında  kırklı yaşlarımın son yıllarında yerleştiğim ve “Her insanın yaşadığı yere borcu vardır.” İlkesiyle hayata değer katmak adına ne varsa düşünsel ve eylemsel olarak Didim Kent Belleği’nde yerini alan etkinliklerimin içinde en önemli saydığım “Dünya Didimliller Günü”  projemi  bu öyküyle 2006 yılında açıkladığımda yerel, yöresel ve ulusal basında önemli bir ilgi gördüğümü söyleyebilirim. Arından sembolik de olsa başlattığım imza kampanyası iki binlere ulaştı. Bu arada bu düşünceme karşı çıkanlar da oldu. Sadece Mübadele Göçmenleri çerçevesinde algılayanlara asıl amacımı açıklamakta zorlandım.  Bu çağrımı manşetlere taşıyan yerel ve yöresel basın haberi;

Didimli Eğitimci-Yazar Ali Gençli bugünkü Didim"in kuruluşuna başlangıç tarihi olan 23 Mart"ın Dünya Didimliler Günü olarak tescil edilmesini ve kutlanmasını önerdi.
Bir süredir yaptığı araştırmalar ve incelemeler sonucunda Didim"e göçmen kafilesini getiren vapurun ilk yolcularını Mavişehir yakınlarında karaya, 23 Mart 1924 Pazar günü indirdiğini saptadığını belirten Ali Gençli “Didim"e birliktelik günü olarak en uygun günün 23 Mart tarihi olduğunu düşünüyorum. Bir tarih, turizm ve kültür kenti olma yolunda hızla ilerleyen ilçemizin bugününe, yarınına sahip çıkmak için "Ben Didimliyim" diyen, Didim"i seven, Didim için üreten ve kentin geleceğini en istekli bir şekilde kurgulamaya katkıda bulunabileceğini düşünen herkesin ortak ilkelerde ve böyle bir günde gerekli dinamizmi oluşturarak geç kalmadan geleceğin Didim"ini el ele kurma uğraşısına girmelidir” dedi.
         Dünya Didimliler Gününün, dünyanın her yerinde yaşayan Didim doğumluları ve Didim"de yaşayan herkesi hiçbir ayırım gözetmeksizin “”Didim sevgisi " ekseninde buluşturması gerektiğini söyleyen Ali Gençli “ Bu düşünce etrafında güçlü bir birliktelik oluşturulmalıdır. Her şey Didim için söylemine katılan herkesin bu önerimi desteklemesini bekliyorum. Artık kentimizin geleceği için yitirecek zamanımız kalmadı” ifadelerini kullandı.

Şeklinde haberlerken ; “Bir tarih, turizm ve kültür kenti olma yolunda hızla ilerleyen ilçemizin bugününe, yarınına sahip çıkmak için "Ben Didimliyim" diyen, Didim"i seven, Didim için üreten ve kentin geleceğini en istekli bir şekilde kurgulamaya katkıda bulunabileceğini düşünen herkesin ortak ilkelerde ve böyle bir günde gerekli dinamizmi oluşturarak geç kalmadan geleceğin Didim"ini el ele kurma uğraşısına girmelidir.” ana hedefini taşıyan projem tam olarak algılanamadığından eleştirilere maruz kaldı. Bazıları tarihin yanlış olduğunu, zaten bir derneği olan Yenihisarlıların her yıl bir etkinlik düzenlediklerini, mübadeleyi andıklarını böyle bir güne gerek olmadığını savundular. Kulakları çınlasın gazeteci refikimiz Hakan Alpin, “mübadele gibi insanların yerlerinden yurtlarından edinildiği gün anılması çok saçmadır.” Eleştirisini getirirken, zamanla bunun mübadillerle sınırlı kalacağını ifade etmişti. Bu projeye karşı çıkıp  “23 Mart yanlış tarihtir.” kanıtlama çalışmalarına girenlerin, bugün geldikleri noktaya bakıldığında ne yazık ki Alpin’i haklı çıkardığını görüyoruz.

*
Yunanistan’ın Kavala şehirlerinden Mübadele yıllarında Aydın’ın Didim ilçesine göç eden Türkler burada eski adı Yoran olan Didim’in ilk kurulduğu mahalleye yerleşmiş. Kavala’nın Devekıran ve Koçkar köylerinden 300’e yakın hane Yoran’a göç ederken, 1936 yılında da Bulgaristan’dan Yoran’a göç yaşanmış. Didim Belediye Başkanı Mümin Kamacı mübadele çocukları olduklarına dikkat çekerek, “Atalarımız 23 Mart 1924’te Didim’e göç etmişler. Eski adı Yoran olan Didim’e yerleşen Atalarımız gelenek ve göreneklerini de beraberinde Türkiye’ye taşımışlar. Fakat son yıllarda gelenek, görenek ve kültürümüzü kaybetmeyle karşı karşıya kaldık. Kültürümüzü gelecek nesillere taşıyabilmek için 23 Mart tarihlerinin Dünya Didimliler günü olarak kabul edilmesini arzuluyoruz. Yılın belirli zamanlarında da olsa örf ve adetlerimizi, kültürümüzü yaşatmak ve gelecek nesillere taşımak istiyoruz. Bunun içinde imza kampanyası başlattık. Bu düşüncemizi kamuoyuna açtık. Toplanacak imzalar yeterli sayıya ulaşırsa 23 Mart tarihini Dünya Didimliler Günü olarak ilan etmek istiyoruz” dedi.

       Yöremizin  duayen gazetecisi Yılmaz ÖLMEZ Söke Gerçek Gazetesi’nde yayınlanan yukarıdaki röportajında Mümin Başkanımızın projeyi destekleyen demeci 2010 yılı 23 Mart’ında  “Didim’in Çınarları” manşetleriyle gazetelerde ve televizyonlarda haberleşen , ilk “23 Mart Dünya Didimliler Günü” gerçekleştirildi.İkinci kuşak Didimliler’den 85 yaş üstü, bugün bazılarının hayatta olmadığı dedelerimiz aynı gecede bir araya geldiler ve Didim’in 85’inci yaşını kutladılar.      

  ( İşin ilginç yanı da bu projeye karşı çıkanların büyük bir bölümü o geceye katılıp kürsüye çıktılar.)

    Sonra sı mı? O da başka bir yazıda.