Yılmaz Ölmez (Özel)
Gerçek Gazetesi
Söke ilçesine bağlı Bağarası beldesinde salı günleri kurulan yerel pazar belde halkının yanı sıra dağ ve ova köylerinden gelen vatandaşlarla dolup taşıyor. Dağ köylüleri zeytinden, ova köylüleri de pamuk çapası ve pamuk hasadından elde ettikleri gelirlerle bir yıl boyunca geçimlerini sağlıyorlar. Fakat bu yıl Aydın'ın batı yakasında kalan Söke,İncirliova,Koçarlı ve Germencik ilçelerinde zeytin de yok yılı yaşanıyor. Pamukta da makinalı hasada geçildiği için mevsimlik pamuk işçiliği yapan köylüler de iş bulamaz hale geldiler. Durum böyle olunca da; ekonomisi tarıma dayalı olan Aydın'da piyasalarda adeta yaprak kıpırdamaz hale geldi. Bir günde 20 bin kişinin ziyaret ettiği Bağarası Salı pazarında şimdilerde adeta yaprak kıpırdamıyor. ”Kredi kartıyla alış-veriş yapılır” levhalarının göze çarptığı pazarda, pazarcı tezgahlarının önleri bomboştu. Belde merkezinde bulunan lokanta işletmeleri ise, özellikle Salı günleri tencereler dolusu yemekleri öğle saatlerinde bitirdiklerini hatırlatırlarken, şimdilerde tabak hesabı yaptıklarını söylüyorlar. İşletmeciler, ”Bağarası pazarı ana-baba gününe dönerdi. 18 bin köylünün hafta boyunca pamuğa gittiğini biliyoruz. Beldemizde geçen hafta Salı günü Ramazan Bayramı dolayısıyla pazar kurulmadı. Bu nedenle de bayram sonrası haftada büyük bir kalabalık bekliyorduk. Cadde-sokaklar bomboş. Makinalı hasadın yanı sıra elle toplamada cazip hale getirilmeli. Devlet elle pamuk toplatan üreticiye biraz daha destekleme primi verirse bu özendirici olabilir. Böylece işsizliğe bir nebze olsa da çare bulunur” diyorlar. Pazarcı esnafı da köylülerin sadece günlük ihtiyaçlarını karşılar duruma düştüklerini, bu ihtiyaçlarını da köylerine gelen seyyar manavlardan temin ettiklerini söylüyorlar.
Aydın ilinin pamuk ambarı konumundaki Söke Ovası"nda bu yıl 270 bin dönümlük arazide pamuk ekimi yapıldı. Pamukta yüksek girdi maliyetlerini aşağıya çekmek isteyen üretici, çapalama ücretini ortadan kaldırmak içim ot kurutma ilaçları kullanmaya başladı. Bu da mevsimlik istihdamın önünü kesti. Çok değil, 4-5 yıl öncesine kadar Doğu ve Güney Doğu Anadolu Bölgesi"nden binlerce pamuk toplama işçisi Ege'ye akın ederdi. Ege Bölgesi"nde pamuk ekim alanları daralıp, Söke Ovası"nda da makinalı hasada geçilince, mevsimlik işçiler de tarihe karıştı. Kilogramda 27 kuruş toplama ücreti kazanan yevmiyeci, bir günde ortalama 80 ila 100 kilo arasında pamuk toplayınca, yevmiyesini doğrulturdu. Salı'dan Salı'ya hesap gören işçiler parasını alır-almaz Söke Çarşamba pazarının yolunu tutardı. Bu da pazar alanına büyük canlılık kazandırıyordu. Söke Ovası"nda makinalı hasada geçilmesi pamuk üreticisi için olumlu karşılanırken, Söke Ticaret Odası Yönetimi, makinalı hasatla birlikte sezonluk tarım işçilerinin açıkta kaldığına dikkat çekmişti. Bu da polemik konusu olmuştu. Fakat son yıllarda çiftçiler de kazanamaz hale gelince, çarşı, pazarda da adeta in-cin top atar oldu. Söke Ovası"nda 30 dekarlık arazide elle pamuk toplayan işçiler şu anda kiloda ne kadar para alacaklar onu dahi bilmiyorlar. Söke Ziraat Odası pamuk toplama maliyetini TARİŞ Pamuk Birliği"nin açıklayacağı pamuk alım fiyatının üzerinden tespit ediyor. TARİŞ'in heniz alım fiyatını açıklamaması nedeniyle işçiler geçen yıl aldıkları 27 kuruşluk ücretten hesap kesmenin yolunu arıyorlar. Dayıbaşılık yapan Atburgazından Murat Batı, elle pamuk hasadının bitmesi nedeniyle ancak çevre köylerden sadece bir römork iççi alabildiklerini söyledi.