Turizmde Söke-Kuşadası-Didim-

Selçuk-Aydın-Karacasu ve Pamukkale’nin

potansiyel

Güç Kaynakları

Turist bir bölgeye güneşlenmek, denizde yüzmek, çevreyi tanımak, antik kültür varlıklarını incelemek, eğlenmek ve dinlenmek için gelir. Bizim bölgemizde yani Güneybatı Ege’de bu saydıklarımızın fazlası var eksiği yoktur. Öyle ise neden fazla turist gelmiyor? Bir Rodos, bir Antalya gibi bize niye gelmiyor? Bunu araştıran uzmanlar iyi bir organizasyonun olmayışını, tanıtımın yeternce yapılmadığını, antik kültür varlıklarımızın bilinmediğini örnek olarak gösteriyorlar. Bu yazı dizisinde biz Söke, Kuşadası, Didim, Selçuk, Aydın, Karacasu ve Pamukkale’nin “ANTİK BAZDAKİ ÖNEMLİ KÜLTÜR VARLIKLARINI ÖZETLER HALİNDE VERECEĞİZ.” Elbette ki yapıtları detaylarıyla tanıtmayacağız. ÖYLE BİR TANITIM BAŞKA KİTAPLARIMIZDA VARDIR. Rahmetli Ord.Prof.Dr.Ekrem Akurgal der ki: ”Arkeoloji ayrı, turistik tanıtımlar ayrıdır. Bir Antik Kenti tanıtmaya ne zaman ve ne de sizin gücünüz vardır. O halde az zamanda çok şey anlatmak zorundasınız. Bu nedenle işin detayına inmeden özünü verin.”

Bizim örenlerimiz, birer açık hava müzesi gibidirler. Birçok kültür varlıklarımızı kucağında taşırlar. Bu antik kültürlerimizi tanıtmak için şöyle bir gruplama yaptım. Bu grubu yaparken işe politikayı karıştırmadım. BEN BÖLGE BÜTÜNLÜĞÜNÜ SAĞLAMAYA ÇALIŞTIM. Bu nedenle araştırma bölümlerini şu merkezler etrafında topladım.

1)Söke Merkezli Antik Kentler ve Kültür varlıklarımız: Burada Priene, Miletos, Didim Apollon Tapınağı ve Menders Magnesiası.

2) Selçuk Merkezli Antik Kentler ve Kültür varlıklarımız: Burada Efes, Selçuk, Meryem Ana ve Kuşadası incelenecek.

3) Aydın Merkezli Antik Kentler ve Kültürlerimiz: Bu bölümde Trales, Nisa, Çine’de ki Antik Kentler ve Kültürler incelenecek.

4) Karacasu Merkezli Antik Kentler ve Kültürlerimiz: Burada Aphrodisya Antik Kenti ve çevresindeki Antik Kültür varlıklarımız incelenecektir.

5) Merkezi Denizli Pamukkale ve Antik kültürleri: Burada da Pamukkale ve çevresindeki Antik Kültür varlıklarımız incelenecekler. Bu gruplamayı şu açıdan yaptım. Hem turist rehberleri ve hemde turistler gezilerini bu   grupların sağladığı plan ve kolaylığa uygun olarak gezdirip göstere bilirler. Şimdi işe birinci gruptan başlaya biliriz:

SÖKE VE ÇEVRESİNDE Kİ MEVCUT ANTİK KENTLER VE KÜLTÜR VARLIKLARI:

Söke, İonya’nın kalbinde bulunuyor. Burada Priené Antik Kenti ve kültürleri vardır. Yine Miletos Antik Kenti ve Kültürleri mevcuttur. Ayrıca Didim Merkezde bulunan Apollon Tapınağı var. Bir günlük bir gezidir. İşe Priené Antik kentinden başlanarak, Milet, Apollon Tapınağı gezdirilir. Öğleden sonra da Altınkum plajlarında denize girilir. Böylece bir günlük gezi tamamlanmış olur. Şimdi bu gezide nereleri gezip, turistlere neleri göstereceğiz. Asıl olanda zaten budur. Bu konuyu sıra ile inceliyelim.

PRİENE   ANTİK KENTİ VE ANTİK KÜLTÜR VARLIKLARI

Söke ilçe merkezine 12 Km uzaklıkta bulunan Güllübahçe Beldemizdedir. İon  Antik Kentleri’nin en iyi ayakta kalanlarından birirdir. Arkeoloji uzmanları bura için, “Türkiye’nin  Pompeisi” deyimini haklı olarak kullanıyorlar. Çünkü bu kentin kültür yapıtları yerde de olsa fazla tahrip olmadan günümüze kadar ulaşmıştır. Bugün ayakta olan Athena Tapınağı sütunları, tiyatrosu ve diğer kalıntıları ile göz kamaştırıcı bir uygarlığı sergilemektedir. Gezmesi ve gidilmesi kolaydır. Söke garajından Priené harabelerine kadar düzenli dolmuş seferleri yapılmaktadır. Ulaşım açısından hiçbir zorluk yoktur.

Priené Antik Kenti’nin ilki Latmos Körfezi kıyılarında idi. Takriben MÖ. 500 tarihlerinde basılmış olan bir sikke bunu göstermektedir. Büyük Menderes Irmağı Körfezi doldurup bataklığa dönüştürünce Priené halkı bu yeni priené’yi ünlü mimar Hipodamos’un planına göre MÖ.350’li yıllarda kurdular. Rahmetli Ord. Prof. Dr. Ekrem Akurgal “ANADOLU UYGARLIKLARI” adlı yapıtında bu konuya ve  Priené Antik Kentine önem vermiş detayları ile anlatmıştır. Daha çok bilgi edinmek isteyenlere bu değerli yapıtı öneriyoruz. Priené MÖ. 350’de yeniden kurulunca çevresi rustika taş işçiliğinin şahaserlerinden olan bir surla çevrilmiştir. Bu surlar kentin güvenliği içindi. Zaten arazi olarakta çok  korunaklı olan bir yamacın terasında kurulmuştur. Hipodamos’un o yıllarda uyguladığı ızgara planlıdır. Mikaile Dağları’nın mermerlerinden inşa edilen ve Tanrıça Athena’ya armağan edilen bu yeni kent, İon Antik Kentleri’nin en görkemlisi idi. Kentin atmosferini yansıtan ana caddeler çok iyi korunarak bugüne ulaşmıştır. Menderes Irmağı kentin limanı olan Naulochos’u devre dışı birakınca Roma Döneminde kent önemini yitirmiştir.

Bugün Priené Antik Kentinde doyurucu bir Kültür ve sanat kalıntıları vardır. Burayı gezdirecek rehberlerin en az iki saat ayırmaları ve kentin tarihini, kültürünü, sanat varlıklarını çok iyi bilmeleri gerekir. Nedeni şudur, burayı görmeye gelen turistler, daha çok Antik Dönem Coğrafyasını anlamak ve görmek istiyorlar. Bu döneme ait haritamız bu kitapta yeralmaktadır. Bu haritadan gereği kadar yararlanarak, işe yörenin ilk çağdaki konumunu vererek başlamak işinizi kolaylaştıracaktır. Bugünkü görüntü ile ilk çağ görüntüleri aynı değildir. İlk Çağ Yazarlarının yapıtlarında kıyı kenti olan Priené bugün çok içerlerde kalmıştır. Öyleki artık sur duvarlarından bile denizi görmeniz mümkün değildir.

Kentte ayakta kalmış fazla yapı yoktur. Athena Tapınağının birkaç sütunu orjinaline göre dikilmiştir. Tiyatro olduğu gibi durmaktadır. Athena Tapınağı Tanrıça Athena adına yapılmıştır. Önde 6, yanlarda 11 sütunu vardı. Prepteros tarzında yapılmıştı. İon stilinde yapılan bu tapınağın önünde birde sunak vardı. Cella bölümünde Tanrıça Athena’nın altın ve fil dişinden yapılmış çok değerli bir heykeli vardı. Bu tapınağı dünyanın yedi harikasından biri olan Maussolleion’un ustası olan ünlü mimar Pytheos inşa etmişti. Gördüğünüz sütunlar işte bu tapınağın sütunlarıdir. Bunlardan başka, Mısır Tanrıçalarına ait kutsal alan ve Mısır Tapınağı ile  akropol, Halk Meclisi, Konuklar evi, Kutsal Salon, Agora, Zeus Tapınağı, Aşağı Gymnasium, stadyum, kilise gibi kentin diğer yapılarının kalıntılarınıda görebilirsiniz. Priené Antik Kenti ile ilgili geniş araştırmalarımız “İONİADA BAHAR” adlı yapıtımızda yer almaktadır. Dileyenler o yapıttan ve yine “ANADOLU’DA MİTOLOJİK KÜLTÜR VARLIKLARIMIZ” adlı yapıtımızdan geniş bilgi edine bilirler.