Ger­çek Ga­ze­te­si
Ana­do­lu'nun ge­le­nek­le­ri ara­sın­da önem­li yer tu­tan ve ge­lin­lik kız­la­rın ha­yal­le­ri­ni süs­le­yen çe­yiz ge­le­ne­ği, tek­no­lo­ji­ye di­re­ni­yor. Ay­dın'da ev ha­nım­la­rı ta­ra­fın­dan ai­le büt­çe­si­ne kat­kı sağ­la­mak ama­cıy­la yak­la­şık bir asır­dır Sa­lı gün­le­ri Ay­dın Mer­kez Vey­si­pa­şa Ma­hal­le­si"nde bu­lu­nan El Eme­ği Çar­şı­sı"nda el eme­ği göz nu­ru çe­yiz­le­ri sat­ma­ya ça­lı­şan ba­yan­lar, es­ki gün­le­ri ara­dık­la­rı­nı be­lirt­ti­ler. Tek­no­lo­ji­nin ge­liş­me­si ve ye­ni çı­kan bil­gi­sa­yar­lı ma­ki­ne­ler ne­de­niy­le hem sa­na­tın hem de kül­tü­rün unu­tul­ma­ya yüz tut­tu­ğu­nu be­lir­ten çe­yiz pa­za­rı­nın mü­da­vim­le­ri, “Bu böy­le gi­der­se bir iki ku­şak son­ra kız­la­rı­mız el işi yap­ma­yı unu­ta­cak. Bu da cid­di bir kül­tü­rün yok ol­ma­sı de­mek­ti­r” di­ye ko­nuş­tu­lar.
Es­ki­den genç kız­la­rın duy­gu­la­rı­nı do­ku­duk­la­rı ki­lim­le­re ve­ya yap­tık­la­rı el iş­le­ri­ne ak­tar­dı­ğı­nı, şim­di ise cep te­le­fo­nu ve bil­gi­sa­yar ara­cı­lı­ğı ile me­saj­laş­ma­la­rın baş­la­dı­ğı­nı be­lir­ten Ay­dın­lı çe­yiz sa­tı­cı ba­yan­lar­dan Kad­ri­ye Ay­dın “Çe­yiz pa­za­rı bil­gi­sa­yar­lı pi­ko ma­ki­ne­le­ri­nin yay­gın­laş­ma­sıy­la bir­lik­te tek­no- ­lo­ji­ye ye­nil­di. Es­ki­den el eme­ği göz nu­ru çe­yiz­le­ri ha­zır­la­yıp sa­tan Ay­dın­lı ha­nım­lar si­pa­riş­le­ri ye­tiş­tir­mek­te güç­lük çe­ker­ken şim­di müş­te­ri bul­mak­ta sı­kın­tı ya­şı­yo­r” di­ye ko­nuş­tu. Dün­ya­nın pek çok ül­ke­sin­de ge­li­şen tek­no­lo­ji­ye rağ­men za­na­at ve el eme­ği­nin öne­mi­ni yi­tir­me­di­ği­ni be­lir­ten Ay­dın'da­ki çe­yiz pa­za­rı­nın mü­da­vim­le­rin­den Ha­ti­ce Ül­kü ise Tür­ki­ye'de ya­şa­nan eko­no­mik kriz­ler­le bir­lik­te ge­li­şen tek­no­lo­ji­nin genç kız­la­rı ge­le­nek ve gö­re­nek­ler­den uzak­laş­tır­dı­ğı­nı söy­le­di. Özel­lik­le oku­yan kız­la­rın el işi çe­yiz­le­ri ge­rek­siz bul­du­ğu için sı­cak bak­ma­dı­ğı­nı be­lir­ten Ül­kü, şu an­da bir çok kı­zın an­ne­le­ri­nin zo­ruy­la dan­tel ve el iş­le­rin­den olu­şan çe­yiz­le­rin sa­de­ce bir kıs­mı­nı ha­zır­la­dı­ğı­nı söy­le­di. Ana­do­lu'da bir­çok mes­lek­le bir­lik­te çe­yiz ge­le­ne­ği­nin de unu­tul­ma­ya yüz tut­ma­sın­dan şi­ka­yet­çi olan Kad­ri­ye Ay­dın "Bi­zim ço­cuk­lu­ğu­muz­da genç kız­lar çe­yiz­le­riy­le övü­nür­dü. Ne­den­se in­san ya­şa­mı­nı ko­lay­laş­tır­ma­yan kül­tü­rel ağır­lık­lı çe­yiz­ler ge­rek­siz gö­rül­me­ye baş­lan­dı. Ay­dın'da bir çok ev ha­nı­mı boş za­man­la­rın­da üret­ti­ği mut­fak ta­kı­mı, ya­tak ör­tü­sü ve de­ği­şik dan­tel­le­ri sa­ta­rak ai­le büt­çe­si­ni kat­kı sağ­lar­dı. Yıl­lar­dır ya­şa­nan eko­no­mik kriz­ler­le bir­lik­te da­ha ucu­za sa­tı­lan an­cak kül­tü­rel de­ğe­ri ol­ma­yan ma­ki­ne iş­le­ri da­ha çok tu­tul­ma­ya baş­lan­dı. Es­ki­den her Sa­lı Ege, Mar­ma­ra ve Ak­de­niz Böl­ge­si"nin de­ği­şik il­le­rin­den ge­len top­tan­cı­lar Ay­dın çe­yiz pa­za­rın­da­ki el işi tüm çe­yiz­le­ri top­tan alıp gö­tü­rür­dü. Ar­tık çe­yiz ge­le­ne­ği de unu­tul­ma­ya yüz tut­tu. Hiç­bir ma­ki­ne ürü­nü, el­de iş­le­nen çe­yi­zin gü­zel­li­ği­ne sa­hip de­ğil­dir. Es­ki­den ni­ne­le­ri­miz duy­gu ve dü­şün­ce­le­ri­ni çe­yiz­ler­de iş­le­yip, bu el iş­le­ri ile övü­nür­müş. Ev­le­ne­cek genç kız­la­rın bu ge­le­ne­ği sür­dür­me­le­ri­ni is­ti­yo­ruz. Ay­dın Çe­yiz Pa­za­rı'nda uy­gun fi­ya­ta her tür­lü çe­yiz bu­lun­ma­sı­na rağ­men, her ge­çen gün es­ki gün­le­ri arı­yo­ruz" di­ye­rek pa­zar­da­ki dur­gun­luk­tan şi­ka­yet­çi ol­du. (iha)