1970’li yıllara kadar makam aracı olarak kullanılan cipler yolların güzelleşmesi ile yamaçlardaki müthiş çekiş gücü ve tırmanma kabiliyeti nedeniyle dağ köylerinde kullanılmaya başladı. Ulaşımın yaygınlaşması ile yaylarda katır niyetine kullanılan ciplerin yerini yeni model araçların tutmadığı belirtildi.
Aydın’ın Koçarlı İlçesi’ne bağlı Timiciler Köyü’nde yaşayan ve kendisi ile aynı yaşta olan 1963 model cipi ile ekmeğini daha kolay kazandığını belirten Arif Uykucu, “Eskiden arazilerimize at, eşek ve katırlarla giderdik. Ciddi zaman kaybı olduğu gibi taşıma işleri de çok uzun ve meşakkatli olurdu. Ulaşımın kolaylaşması ve eski yeşil ciplerin şehirlerdeki işlevini tamamlayıp köylere gelmesi ile bizim işlerimiz kolaylaştı. Yapan nasıl yaptı ise bu araçları yarım asırdan bu yana kullanıyoruz. Pek çok kişi yakıt sisteminde değişiklik yaptı. 30-40 yıldır yeşil cipleri katır niyetine kullanıyoruz” dedi.
Türkiye’de 1952’den 1970 yılına kadar üretilen ve o yıllarda daha çok resmi kurumlarda ve askeri alanda kullanılmaya başlanan cipler bir müddet sonra lüks otomobiller çıkınca arazide kullanılmaya başladı. Sağlamlığı ve Aydın dağlarının engebeli arazi yapısına uygun olması nedeniyle Aydın’ın dağ köylerinde çok tutulan 4 çeker arazi ciplerinin yerini yarım asırdır dolduran başka bir araç olmadığını hatta ciplerin katır niyetine kullanılmaya başlandığını belirten Arif Uykucu, “Aslında köylerde yaşayan çiftçinin yeni araç alacak parası var. Ancak yeni araçlar eski ciplerin gördüğü işi görmüyor. Yeri doldurulamayan bu arazi ciplerini yaklaşık yarım asırdır sürekli tamir edilip kullanıyoruz. Tamiratını sadece eski ustalar ve onların çırakları yapıyor” dedi.
Babadan oğla miras gidiyor
Normal şartlarda bir aracın 20 yılda ömrünü tamamladığını ancak, 1952 yılından 1970 yılına kadar Türkiye’de üretilen yeşil ciplerin aradan geçen yaklaşık 60 yıla rağmen halen ayakta olduğunu belirten Uykucu, “Dağda yaşayan ve tarım yapan bir kişi cipi varsa bunu kesinlikle satmıyor. Çünkü ovada taksi niyetine dağda katır niyetine kullanıyor. Pek çok cip de babadan oğla miras gitmeye başladı” diye konuştu.
Köylülerin vazgeçemediği ciplerin tarihçesi
1941 yılında ABD ordusu için imal edilen hafif, manevra kabiliyeti yüksek ve sağlam ciplerin CJ serisinde 8 ayrı modeli geliştirilip üretildi. Bu araca benzer özellikteki aşırı lüks olmayan ancak çok dayanıklı araçların üretimi Türkiye’de de 1970 yılına kadar devam etti. 1970 yılından sonra üretilmeyen araçlar yoğun olarak dağların verimli olduğu Aydın ve Karadeniz bölgesinde kullanılıyor. Yeni araçlar hem çok pahalı hem de fazla dayanıklı olmadığı için tarım sektöründe kullanılamıyor. Yaylalardaki çiftçiler tarafından kullanılan bir çok araç miras yoluyla babadan oğla geçiyor. Özellikle yolu kötü olan bölgelerde cipler çiftçinin eli ayağı oluyor.