Manipülasyon hayatın içinde çok yaygınlaşmış durumda. Bazen biz birilerini manipüle
ediyoruz bazen de manipülasyon bize karşı kullanılıyor.
Aile Danışmanı Ebru Özer Özkul psikolojik manipülasyonun, bireylerin davranışlarını
duygularını kontrol etmek bakış açılarını kendi menfaatleri doğrultusunda değiştirme,
bireyleri farklı bir alana doğru etkileme, karar verme süreçlerini ele geçirme durumu
olduğunu söyledi.
Sosyal psikolojinin de alanına giren manipülasyonun; aldatıcı ve taciz edici olabildiğini
kaydeden Özkul, “Çoğu zaman kontrol amaçlı yapılan, hepimizin hayatında öyle ya da böyle
maruz kaldığımız ya da kendimizin farkında olmadan veya bile isteye yaptığımız bu durum
pek çok konuda karşımıza çıkabiliyor” dedi.
Aile Danışmanı Ebru Özer Özkul psikolojik manipülasyon konusunda şu bilgileri verdi:
Duygusal Manipülasyon
“Duygusal manipülasyon, bir bireyin diğer bireyi kontrol etmek istediği şeyleri elde etmek
için duygusal bağlılık alanını işgal edip kullanmasıyla oluşur. Bazen karşı tarafa suçluluk
yükleyerek bazen utanç gibi olumsuz duyguları yükleyerek gerçekleşebilir.
Duygusal manipülasyon, sağlıklı ilişkinin kurulmasını engelleyen ve maruz kalan bireyin hayat
kalitesini etkiler ve özgüven sorunlarını yaratıp, tetikleyebilir. Bir manipülasyon çeşidi olan
Gasligting ile ilgili uzun bir yazı paylaşmıştım fakat kısaca ifade etmek gerekirse bireyin
gerçeklik algısını bozmaya çalışan ve kafa karışıklığına sebep olan bir durumdur. Kafa
karışıklığı ve gerçeklikten uzaklaştırarak kişinin özgüvenini ve kendi hafızasından şüphe
etmesini sağlayarak yapılan tehlikeli bir manipülasyon tekniğidir.
Günlük hayatta son zamanlarda bu kavram oldukça sık telaffuz edilir hale geldi. İlişkilerin
içinde daha sık karşılaştığımız durum ise ego okşama diye adlandırılan bireyin kendini iyi
hissetmesi sağlamak ve kişinin hayır demesini engellemek için yapılan manipülasyon
tekniğidir.
Manipülasyonu çocuklara karşı da kullanıyoruz
Pozitif sağlamlaştırma ile zaman zaman çocuklarımız doğru davranışa sevk etmek için
yaptığımız davranışın tekrarlanma olasılığını arttırmak için kullandığımız bir güven artırma
yöntemidir. Çocuklarımızı bir davranışa alıştırmak ve davranışın olumlu sonuçlarını arttırmak
için kullandığımız övgü, ödüllendirme, gülümseme gibi davranışları kapsar.
Duygu sömürüsü de bir manipülasyon
Manipülasyon her ne kadar negatif duygu uyandırsa da aslında hepimiz bu durumu hayat
rutinimizde sıkça kullanırız. Duygu sömürüsü de bir manipülasyon taktiğidir. Bu tür
davranışlar insanların acılarını endişelerini ve kaygılarını kullanarak çıkar elde etmek
kullanılır. Mahrum bırakma davranışı da bir psikolojik manipülasyondur.
Pek çoğumuzun maruz kaldığı şu söylemlerde ‘böyle yaparsan seni sevmezler’ söylemleri
bireyin diğerinin sevgisinden mahrum kalma tehdidine karşı durmasını gerektirir. Birey ya
sevilmemeyi göze alacaktır ya da sevilmeyeceğine dair genel bir kanı oluşturacaktır.
Psikolojik yapıya bakıldığında her iki farklı etkilet yaratacaktır.
Negatif sağlamlaştırma bireyin olumsuz davranışlarını durdurmak ve değiştirmeye yönelik
yapılan davranışlardır. Büyürken pek çoğumuz büyüklerimiz, öğretmenlerimiz ya da
komşularımız tarafından azarlandık veya cezalandırıldık. Korkutulma, tehdit edilme şeklinde
daha uç sınırlarda cezalandırılma korkusu yaşamış olmamız öz değerimizle ilgili sıkıntılar
yaşamamıza sebep olmuş olabilir.
Manipülasyon sosyal medyada çok yaygın
Günlük hayatın akışında sosyal medya manipülasyon tekniğini çok kullanılan bir alan oldu
Gelinen noktada bir ürün veya hizmet satmanın ötesine geçmiş durumda hayat tarzı ve
geleneği kabul edilmeye yönelik manipülasyonlarla karşı karşıya kalıyoruz. İnsanın olduğu her
çağda ve zamanda her ilişki de önümüzde olan bir durum ülkeler, politikalar ve eğitimlerde
bunu yapıyor ve yapacak.
Manipülasyon bireysel ilişkilerde de oldukça yaygın bir durum. Sürekli şikayet eden anneler,
para harcamanızı sağlayan pazarlama teknikleri, nasıl bir hayat kurmanızı öğütleyen tv
programları, sürekli gidip gezdikleri ve yediklerini gözler önüne koyan sosyal medya
hepimizin maruz kaldığı bazen sıkılıp şikayet ettiği bazen de hiç fark etmediğimiz
manipülasyonlar…..
Aile içinde manipülasyon
Aile içindeki manipülasyon; sürekli eleştirilme kötü sözler ve hakaretler, sık sık kendinizi
suçlu hissettirilme, duygularınız üzerinden eksik ve zayıf hissettirme, hayatınızla ilgili kontrol
edilme ve verdiğiniz karalar saygı duyulmaması durumlar olarak karşımıza çıkıyor. Dışarıdan
yapılan müdahaleler fark edilirken aile içindeki yapılan manipülasyonlar fark edilmeden
ilişkiler üzerinde bozucu etkilere sebep olabiliyor.
Sevgi ve manipülasyon
Hepimiz sevgiyi bir değiş tokuş aracı olarak kullanabiliyoruz. Böyle davranırsam kabul
edilmem, böyle giyinirsem beni sevmez gibi kültürel yapılarla karşılaşıyoruz. Bunları
minimuma çekmek oldukça güç fakat bireyin kendini tanıması ve hayat yolundaki kendi
sınırlarını bilip fark etmesi önemli bir kavrayış. Kendimizi güçlü ve özgüvenli hissetmek doğal
sistemin bir parçası olduğumuz kabul etmek ve kendi düzenleyici sistemimizi oluşturmak ile
mümkün. Dışımızdaki ve içerimizdeki sistemin dengesi burada çok önemli ….
Mutluluk bazen yavaşlayıp bakmayı bazen hızlıca kararlar alıp eyleme geçmeyi gerektiren bir
süreç.“