Gece çalışmalarındaki 7.5 saat sınırı kaldırılacak. İş Kanunu’nun 69. maddesinin üçüncü fıkrası, “İşçilerin gece çalışmaları 7.5 saati geçemez” hükmünü öngörüyor. Önergeyle bu fıkraya şu cümle eklenecek:
“Ancak, sanayiden sayılmayan işlerde işçinin yazılı onayının alınması şartıyla 7.5 saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabilir.”
Mevcut uygulamada sağlık sektörüyle özel güvenlik elemanları geceleri 7.5 saati aşan sürelerde çalışıyorlar. Fazla çalışma ücretlerini alamadıklarında ise ‘haklı fesih’ sebebi sayarak istifa edebiliyorlar. Böylece hem kıdem tazminatlarını, hem de fazla mesailerini mahkeme yoluyla da olsa alabiliyorlar.
AB: FAZLA ÇALIŞMA VARSA DİĞER GÜNLER TELAFİ ET
AB’nin konuyla ilgili 93/104 sayılı direktifi ise, gece çalışma süresinin 8 saati aşamayacağını öngörüyor. Direktif, eğer haftanın belli günlerinde 8 saatten fazla çalışmak gerekirse, diğer günlerde daha kısa çalışmak suretiyle ortalama 8 saatin sağlanması gerektiğini belirtiyor.
Önergede, sanayi dışındaki işlerde işçinin geceleri 7.5 saatten fazla çalıştırılabilmesi için ‘yazılı onay’ şartı öngörülüyor. Fakat bu şartın uygulamada hiçbir anlamı olmayacak. İşini kaybetmek istemeyen işçiler mecburen yazılı onayı verecekler.
2 BİN LİRA ALAN İŞÇİNİN FAZLA MESAİSİ 16.5 LİRA
İş Kanunu 10 Haziran 2003’te Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Kanun, bazı işlerin niteliğine ve gereğine göre, ya da ülkenin bazı bölgelerinin özellikleri bakımından gece çalışma saatlerinin farklı belirlenmesi, bazı gece çalışmalarına fazla ücret ödenmesi, gece işletilmelerinde ekonomik zorunluluk bulunmayan işyerlerinde işçilerin gece çalışmalarının yasaklanması gibi konularda yönetmelik çıkartılabileceğini öngörüyor. Ancak, aradan geçen 12 yıla rağmen böyle bir yönetmelik çıkartılmadı. Bu nedenle genel kurallar uygulanıyor. Bu da haftada 45 saati aşan her saat için normal çalışma ücretinin yüzde 50 artırımlı ödenmesi anlamına geliyor. Örneğin, aylık 2 bin lira maaş alan bir kişinin saat ücreti 11 lira olduğu için, bu kişinin fazladan çalıştığı her saat için 16.5 lira ücret ödenmesi gerekiyor.
HANGİ DÖNEM GECE ÇALIŞMASI?
İş Kanunu, akşam saat 20.00’den başlayarak ertesi gün 06.00’ya kadar geçen 10 saati ‘gece çalışması’ kabul ediyor.
SAGLIK SEKTÖRÜNDE 600, ÖZEL GÜVENLIKTE 450 BIN KISI ÇALISIYOR
-Fransa ve Almanya’da normal mesai saatlerinin dısında saglık çalısanları büyük ölçüde özel sektörde, muayene dahil olmak üzere çalısmıyor. Yani çalısma normal mesai saatleri içerisinde gerçeklesiyor.
-Fransa’da tutulan nöbetler ve nöbet ertesi kullanılmayan izinler, emeklilik süresinden sayılıyor.
RAPOR ŞARTI YÜRÜRLÜKTEN KALKTI
İşçilerin gece çalışması konusunda bazı hakları sessiz sedasız yürürlükten kaldırıldı. 2012 yılında çıkartılan 6331 sayılı Kanun’la İş Kanunu’nun 69. maddesinin dördüncü, beşinci ve altıncı fıkraları da yürürlükten kaldırıldı. O fıkralar, gece çalışmak zorunda kalan işçiler açısından aslında çok önemli haklar içeriyordu. Yürürlükten kaldırılan fıkralar şöyle:
-İşçinin sağlık durumunun gece çalışmasına uygun olduğu, işe başlamadan önce alınacak rapor ile belgelenir. Gece çalışan işçiler en geç iki yılda bir defa işveren tarafından periyodik sağlık kontrolünden geçirilirler. İşçilerin sağlık kontrollerinin masrafları işverenler tarafından karşılanır.
-Gece çalışmasıyla sağlığının bozulduğunu raporla belgeleyen işçiye işveren, mümkünse gündüz postasında uygun bir iş verir.
-İşveren her gece postasında çalıştırılacak işçilerin listelerini ve bu işçiler için işe başlamadan önce alınan periyodik sağlık raporlarının bir nüshasını ilgili bölge müdürlüğüne vermekle yükümlüdür.
-Gece çalışmasında sağlığı bozulan işçi gündüze alınmadığı takdirde haklı fesih sebebi sayarak iş akdini sona erdirebiliyordu. Yargıtay’ın bu konuda işçiyi koruyan kararları bulunuyor.
KESİNTİSİZ 11 SAAT DİNLENME ZORUNLU
Gece ve gündüz işletilen ve nöbetleşe işçi postaları kullanılan işlerde, bir çalışma haftası gece çalıştırılan işçilerin, ondan sonra gelen hafta gündüz çalıştırılması gerekiyor. Ancak, gece ve gündüz postaları iki hafta gece, izleyen iki hafta gündüz şeklinde de uygulanabiliyor. Postası değiştirilecek işçinin kesintisiz en az 11 saat dinlendirilmeden diğer postada çalıştırılması ise yasak.
UZAKTAN ÇALIŞMA İÇİN KOMİSYONDA ELEŞTİRİLER GELDİ
Komisyondaki iş güvenliğiyle ilgili torba yasada önergeyle değiştirilen düzenleme uyarınca, işçiler artık evlerinden de çalıştırılabilecekler. İşçiler, işverenin belirlediği mal veya hizmeti üretmek amacıyla işyeri dışında, evinde ya da başka bir mekânda bilgisayar teknolojisi ve haberleşme ağlarını kullanarak çalışabilecekler. Komisyonda düzenlemeyi eleştiren CHP’li Süleyman Çelebi ve DİSK Temsilcisi Onur Bakır, uzaktan çalışma düzenlemesinin kayıtdışılığı artıracağını, evlerde işgüvenliğine aykırı üretim yapılması sonucu doğuracağını savundular.
10 YIL ÇALIŞMAYLA EMEKLİLİKTE BOŞLUK DOLDURULUYOR
Anayasa Mahkemesi’nin Emekli Sandığı Kanunu’nun geçici 206. maddesinde iptal ettiği hükmün yarattığı yasal boşluk yeni düzenlemeyle dolduruluyor. Getirilecek düzenlemeyle, 8 Eylül 1999 tarihinde veya bu tarihten önce Emekli Sandığı iştirakçisi olanlardan 50 ve daha yukarı yaşlarda bulunanlar yaş haddi nedeniyle istekleri üzerine veya resen emekliye ayrıldıklarında fiili hizmet sürelerinin 10 yılı doldurmuş olması şartıyla emekli aylığına hak kazanabilecekler.
AYM’nin iptaliyle 19 Ocak 2015 tarihinden itibaren bir yasal boşluk doğdu. İlk başta yeni bir yasal düzenlemeye ihtiyaç olmadığı görüşünde olan SGK, yasal boşluğun yaratacağı riski göze alamadığı için yeni bir düzenleme yapma ihtiyacı oluştu. Değişiklik, TBMM Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Komisyonu’ndaki torba yasayla gerçekleştirilecek.