Kuşadası'nda liman ve balıkçı barınağı tartışması

Yıllardır kangren halini alan limandaki yapılaşmayla ilgili son olarak Çevre ve Şehirçilik Bakanlığı tarafından askıya çıkarılan limanın yeni uygulama planı, bir çok tartışmayı da beraberinde getirdi. Yeni planda balıkçı barınağı, balıkhane, balıkçılar meydanı ve çekek yerlerinin plandan çıkarılması üzerine eski Kuşadası Belediye Başkanı M. Esat Altungün, askıdaki plana itiraz etti.
Kuşadası halkının bir oldu bitti ile karşı karşıya olduğunu kaydeden eski Kuşadası Belediye Başkanı M. Esat Altungün, yeni planın uygulanmasıyla Kuşadası halkının ve kamu yararının telafi edilmez bir şekilde zarara uğrayacağını söyledi. Hazırladığı itiraz dilekçesini Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Aydın İl Müdürlüğü’ne teslim eden Altungün, balıkçı barınağının Kuşadası’nın kırmızı çizgisi olduğunu belirterek, yıllarca verilen mücadelenin ardından, mahkeme kararlarına rağmen yeni planla aynı noktaya gelinmesinin kabul edilemez olduğunu söyledi.
Eski Kuşadası Belediye Başkanı M. Esat Altungün’ün Çevre ve Şehircilik Bakanlığına yaptığı itirazın tam metni şöyleB: “ Aydın İli, Kuşadası İlçesi, Kuşadası Belediye Sınırları içerisinde bulunan ve bakanlığınızca yeniden düzenlenerek 644 sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 7(j) maddesi uyarınca re’sen onaylanmış olduğu belirtilen Kumsal-Dolfen-Park ve Liman (Kruvaziyer) amaçlı 1/5000 ve 1/1000 ölçekli Nazım ve Uygulama İmar Planına aşağıda belirtilen nedenlerden dolayı itiraz ediyorum.
Daha önce 01.06.2006 tarihinde onaylanan 1/1000 ölçekli Kuşadası Limanı uygulama imar planı ve plan notları “Uygulama imar planında olması gereken şartları taşımadığı, bu bakımdan planlama tekniklerine uygun olmadığı, Kuşadası’na ait planlar ile bir bağlantı kurularak planın kademeli birlikteliğinin sağlanması gerekirken noktasal bir müdahale ile plan yapıldığı ve planın kentsel sistem üzerinde hiç bir etkisinin olmayacağı varsayıldığı, Kuşadası’nın doğal görünümünü, kentsel siluetini, kültürel ve tarihsel kimliğini değiştirecek nitelikte olduğu, Güvercin Adanın önü kapatılarak kentin tarihsel, kültürel simgesinin kent siluetinden yok edildiği, çevre kalitesi, sosyal uyum, kültürel canlılık ve kent ekonomisini olumsuz etkilediği, şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına uygun olmadığı” gerekçesi ile Danıştay 6. Dairesinin Esas No 2006/5903, Karar No 2009/10860 ile iptal edilmiştir. Daha sonra mülga Bayındırlık Ve İskan Bakanlığınca 31.01.2011 tarihinde onaylanan Kuşadası Kruvaziyer Limanı ve yanama iskelesi 1/5.000 ölçekli Nazım İmar Planı Ve 1/1.000 ölçekli Uygulama İmar Planı ile plan notları ve plan açıklama raporu hakkında Danıştay 6.Dairesinde 2011/4235 E.sayısı ile açılan davada mahkeme 01.07.2011 tarihli kararı ile yürütmenin durdurulması kararı vermiştir.Bunun üzerine Kuşadası Belediye Meclisinin 15.12.2011 tarih ve 15 nolu oturumunda alınan 361 nolu kararı ile Bakanlığınıza sunulmak üzere Kuşadası Kruvaziyer Limanı ve çevresi için Kuşadası halkı ve sivil toplum kuruluşlarının da görüşleri alınarak öneri imar planı raporu hazırlanmıştır. Bu rapor 05.03.201 tarihli Kuşadası Belediyesi yazısı ile Bakanlığınıza sunulmuştur. Öneri imar planı raporuna göre; “Uygulama imar planında olması gereken şartları taşıyan, bu bakımdan planlama tekniklerine uygun olan, Kuşadası’na ait planlar ile bir bağlantı kurularak planın kademeli birlikteliğinin sağlayan, Kuşadası’nın doğal görünümünü, kentsel siluetini, kültürel ve tarihsel kimliğini olumsuz yönde değiştirmeyen, Güvercin Adanın önü kapatmayan, kentin tarihsel, kültürel simgesinin kent siluetinden yok etmeyen, çevre kalitesi, sosyal uyum, kültürel canlılık ve kent ekonomisini olumsuz etkilemeyen, şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına uygun olan” Bu alanda yoğun ve büyük kitle yapılaşma öngörmeyen, çevre kalitesi, sosyal uyum, kültürel canlılık ve kent ekonomisini olumsuz etkilemeyen, Kuşadası’nın doğal ve kültürel miras ile yaşama olanaklarını sınırlamayan ve azaltmayan bununla birlikte liman ve kent arasındaki ilişkiler olumsuz yönde değiştirmeyen Limanı kentten koparmayan ve ilişkisini kesmeyen dolayısıyla ekonomik anlamda da kent ile liman arasında sürekliliğin bozmayan ve kopukluk oluşturmayan yeni bir plana ihtiyaç olduğu bildirilmiştir. Yine bu alanda planlanacak yapılaşmalar Kuşadası yerel ticaretinde kayıplara yol açmaması gerektiği, yapılacak yeni plan ile birlikte ulaşım sistemi ve birçok kentsel altyapı sistemi olumsuz yönde etkilenmemesi gerektiği bildirilmiştir. Ayrıca yapılacak yeni planda Kuşadası’nın tarihi ve kültürel mirası ön plana çıkarılmalı ve bunun tesiri olarak da yukarıda değinilen ve benzeri birçok olumsuzluklar giderilmesi gerektiği belirtilmiştir. Ancak 09.11.2015 tarihinde askıya çıkarılmış olan Kumsal-Dolfen-Park ve Liman (Kruvaziyer) amaçlı 1/5000 ve 1/1000 ölçekli Nazım ve Uygulama İmar Planında: Öngörülen mekansal düzenlemenin büyüklüğü, yoğunluğu ve konumu yasal düzenlemelerle belirtilen çizim normları ve geliştirdiği notlar aracılığı ile görsel belgeler olarak tartışmaya yol açmayacak biçimde net olarak belirtilmemiştir. Liman bölgesi, çevresi ve Kuşadası’nın verileri değerlendirilerek kendi içinde tutarlı bir bölge (örneğin Güvercinada, Kısmet otel arası, Kuşadası geleneksel çarşısı) tanımlanmamış, bu bölgenin Kuşadası’nın kıyı ve diğer bölümleriyle organik ilişkileri kurularak bir strateji geliştirilmemiştir. Bu bağlamda Kuşadası’nın fiziksel yapısı, ulaşım modeli, turizm kenti kimliği, tarihsel - kültürel referansları, kıyı boyunca ve iç kesimleri de kapsayacak açık mekan sistemi anahtar kavramları olup, kentin dönüşümü bunlar üzerinde olmalıdır. Liman planında bu bütünselliğin parçası ve onunla uyumu ele alınmamıştır. Dünyada hızla gelişmekte turizminin ülkemizde başladığı ilk yer olan Kuşadası Limanı gerek bölgemiz gerekse turizmimiz için en önemli ve ilk sıradaki kruvaziyer limanıdır. Kuşadası Kruvaziyer Limanının gerek rekabeti arttırabilmesi, gerekse ülkemizin ekonomisine ve ticari yaşamına katkı koyması amacıyla hukuki tartışmaların yaşanmaması gerekmektedir. Bu tartışmalardan arındırılmış Kuşadası Limanının hızlı ve yüksel potansiyelde gelişeceğine inanıyorum. Yukarıda belirttiğim çekinceler ve yargı sürecinde dikkat çeken konular göz önüne alınarak Kuşadası halkının hak ve çıkarlarının ön planda tutulduğu bir plan oluşturulmamıştır. Ayrıca liman alanında yapılan planlama ve yapılması öngörülen yapılar gerek yapı emsal değeri ve yapı yüksekliği gerekse tesislerin niteliği vb. hususlarda Kıyı Kanununun Uygulanmasına Dair Yönetmeliğin 16-17 ve 18.maddelerine de aykırılık teşkil etmektedir. Aynı yönetmeliğin 14.maddesinde belirtilen dolgu alanlarında yapılabilecek yapı ve tesisler tanımına da aykırıdır. Daha önce yargı kararlarına uyularak ÇED süreci durdurulan projeye esas planın onaylanmış olmasının hukuk aykırı olduğu kanaatindeyim.
Ancak askıya çıkarılmış olan Kuşadası Kruvaziyer Limanına ait 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı teklifi incelendiğinde; yapılması planlanan 3.iskelenin ve diğer iskelelerin büyütülmesi,ilçemize daha çok gemi ve yolcu gelmesini sağlayacağı, Kuşadası Kruvaziyer turizmine ve ekonomisine katkı sağlayacağı göz önünde bulundurulduğunda yapılmalarında bir sakınca olmadığını düşünmekteyim.Yeni planda iskele ve dolfenlerin iyice etüd edilerek liman yakınında bulunan marinanın deniz trafiğini olumsuz yönde etkilenmemesi sağlayacak önlemler alınmamıştır. Yine iskele-dolfen alanlarında ve kumsal alanlarında ilave dolgu alanı yaratıldığı görülmekte olup ve ekolojik dengenin korunması açısından önlemlerin alınmadığı tespit edilmiştir. Planda gösterilen 3.iskele ile kuzeydeki yat limanı giriş arasında Kuşadası Kanalizasyon sisteminin deşarj hattı geçmektedir.Bu hattın zarar görmemesi için ne gibi önlemler alındığı detaylıca açıklanmamıştır. Bundan dolayı akıya çıkartılan 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planının ve plan notlarının Kuşadası’nın doğal görünümünü, kentsel siluetini, kültürel ve tarihsel kimliğini etkileyeceği, yapılması öngörülen yapıların Güvercin adanın önünü kapatarak, kentin tarihsel, kültürel simgesini yok edeceğinden, liman kentten koparılacağından ve kent ile liman arasındaki süreklilik bozulacağından, ulaşım sisteminde ve yerel ticarette kayıplara neden olacağından, kent ekonomisi olumsuz yönde etkileneceğinden, turizme darbe vuracak hususlar ortaya çıkacağından, ekolojik dengeyi bozacağından şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına uygun olmadığı görüşündeyim. Yapılan yeni plan ile birlikte ulaşım sistemi ve birçok kentsel altyapı sistemi olumsuz yönde etkileneceği görülmektedir. Bölge,bahse konu planın getireceği araç trafiği ve otopark yükünü kaldırabilecek altyapıya sahip değildir. Liman kent gerçeğinden bağımsız olarak düşünülmüş ve planlanmıştır. Dolayısıyla hazırlanan planın bölgenin iyi etüd edilerek teknik verilere dayanmadan yapıldığı anlaşılmaktadır ve bu açıdan da Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği hükümlerine aykırıdır.
Askıya çıkarılan planın plan hükümlerinde “ Planda A bölgesinde Yapı Emsal alanı = 0,17 olarak belirtilmiş olup A1 bölgesi olarak gösterilen alanda max yapı inşaat alanı 2400 m2 h=6,50 m idari ve teknik birimler yer alabilir, A2 bölgesi olarak gösterilen alanda max.yapı inşaat alanı = 2000 m2 h= 3,50 m turizm amaçlı yapılar (yeme-içme tesisleri,alışveriş yerleri,haberleşme ve ulaştırmaya yönelik üniteler,danışma,enformasyon ve banka hizmetleri,ofisler yer alabilir” ifadeleri mevcuttur. Buna göre A (A1 ve A2) alanında toplan 4400 m2’lik yapı yapılabilecektir. Ayrıca her ne kadar sadece A2 alanında yukarıda belirtilen turizm amaçlı yapılabilir ibaresi bulunsa da A1 alanında idari ve teknik alanlar yer alabilir ibaresinden bu alanda da turizm amaçlı yapıların yapılabileceği anlaşılmaktadır. B bölgesi olarak gösterilen alanda “Emsal=0,80 h=6,50 m liman hizmetlerine yönelik teknik servisler ve idari birimler yer alabilir.” İfadesi bulunmaktadır. Buna göre B bölgesinde yapı inşaat alanı yaklaşık 1500 m2 ve h=6,50 m yapı yapılabilecektir. Kuşadası Belediyesinin 12.15.2011 tarihli Belediye Meclis kararı ile hazırlanan ve Bakanlığınıza sunulmuş olan öneri planında A1 bölgesinde yapı inşaat alanı yaklaşık 4400 m2 olan sadece terminal binası, A2 bölgesinde ise tek katlı h=3,5 m’yi , yapı inşaat alanı 988 m2’yi geçmeyen ve sadece yeme içme ünitelerini içeren, B bölgesinde 700 m2 ilave işyeri h=6,50 m yapı yapılması önerilmiştir. Görüldüğü üzere Kuşadası Belediyesinin öneri planına büyük ölçüde dikkate alınmamıştır.
Mevcut onaylı imar planlarında Balıkçı Barınağı olarak plana işlenen Belediye turistik çarşısı ile liman arasında kalan deniz alanı, bakanlığın askıya çıkardığı planla tanımsız hale getirilerek, balıkçı barınağı ortadan kaldırılmıştır. Bu alanın, tanımsız olarak planda yer alması önümüzdeki gün ve yıllarda hem balıkçı esnafımızın, hem balıkçı barınağının hem de bölgenin kimler tarafından kullanabileceği ile ilgili endişe ve tereddütleri arttırmaktadır. Bu nedenle bu gerekçelerle tanımsız hale getirilen Balıkçı Barınağı’nın yeniden plana Balıkçı Barınağı olarak işlenmesi gerekmektedir. Gerek turistik çarşı, gerek balık hali ve balıkçı barınağına ilave olarak yapılan kumsal bölüm süreç içerisinde liman işletmecisine hizmet edeceği ve hem halkın, hem de kamunun büyük zarara uğrayacağı açıkça görülmektedir.
Bakanlık tarafından resen yapılan yeni planda; Kuşadası Belediyesi Meclisi’nin 14.11. 2009 gün ve 11 sayılı kararı ile onaylanan 1/5000 ölçekli nazım imar plan değişikliği ve 05.05.2010 gün ve 6-27 sayısı kararı ile onaylanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği ile planlanan belediye turistik çarşısı, park alanına dönüştürülmüştür. Burada, üzerinde kamuya ait ruhsatlı yapıların bulunması nedeniyle hem kiracılar mağdur edileceği gibi hem de kamu zararına yol açacağı kaçınılmazdır. Burada, Kuşadası ekonomisi için büyük önem taşıyan ve bir çok Kuşadalının evine ekmek götürdüğü, aynı zamanda da geleneksel ve manevi değeri olan Kuşadası’nın tek balık satış noktası Balıkhane ile bir çok turistik işletme bulunmaktadır. Böylesine bir durumda kamunun ve işletmecilerin olumsuz yönde etkileneceği açıkça görülmektedir. Bu konuda ayrıca, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın uygunluk görüşü de bulunmamaktadır.
Tüm bunların yanında, askıya çıkarılan Kuşadası Kruvaziyer Limanı’na ait imar planı belediye-bakanlık-işletmeci firma-valilik arasında 17.12.2010, 27.10.2010 ve 30.12.2010 tarihlerinde (MÜLGA) Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Teknik Araştırma ve Uygulama Genel Müdürlüğü’nde yapılan üç ayrı toplantıdaki görüşmeler neticesinde karşılıklı olarak imza altına alan 3 ayrı tutanağa da aykırıdır.
Buradan da anlaşılacağı üzere askıya çıkarılan imar planı ve plan notları, Danıştay 6. Dairesi tarafından iptal edilen imar planı ile yürütmesi durdurulan imar planı ile kıyaslandığında Kuşadası kentinin ve halkının çıkarlarına aykırı olan, yapı yoğunluğunu ve dolu alanını artıran, ekolojik dengeyi bozan, balıkçı barınağını ve balık halini ortadan kaldıran, kent ticari yaşamı aleyhine haksız rekabet yaratacağı, kent ekonomisini olumsuz etkileyen, şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına uygun olmadığı açıktır. Yukarıda açıklanan nedenlerle Kumsal-Dolfen-Park ve Liman (Kruvaziyer) amaçlı 1/5000 ve 1/1000 ölçekli Nazım ve Uygulama İmar Planının itirazen iptal edilmesini saygıyla arz ederim “