KÖY ENSTİTÜLERİNDE YETİŞEN DEVLER

E. TURGUT TEKİN

 

 

Önceki sayıdan devam

TALİP APAYDIN

1926'da Ankara Polatlı'nın Ömerler beldesinde dünyaya geldi. Şiir, öykü ve roman yazarı. Çifteler Köy Enstitüsü ve Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü'nde öğrenim gördü. Gazi Eğitim Enstitüsü Müzik Bölümü'nü bitirdi. Çeşitli il ve ilçelerde öğretmenlik yaptı. İlk şiirleriyle öyküleri 1945, 1946'da Köy Enstitüleri dergisinde yayınlandı. Yoğun bir duygusallıkla toplumcu şiirler yazdı. Ardından roman ve öyküye yöneldi. Köy edebiyatını izleyen yazarlar arasında yer aldı. İlk romanı "Sarı Traktör"de tarımda makineleşme konusuna umutla yaklaştı. Yarbükü'nde ise köylüler arasında toprak ve su çekişmelerinin olduğu zorlu yaşam koşullarını anlattı. Öykü ve romanlarında doğa betimlemeleriyle birlikte insan ilişkilerini de kendi doğallığı içinde yansıttı. Anı, oyun, çocuk edebiyatı türlerinde de eserler verdi.

ESERLERİ

ŞİİR:

Susuzluk (1956)

ROMAN:

Sarı Traktör (1958)

Yarbükü (1959)

Emmioğlu (1961)

Yoz Duvar (1973)

Tütün Yorgunu (1975)

Vatan Dediler (1981)

ÖYKÜ:

Ateş Düşünce (1959)

Öte Yakadaki Cennet (1972)

Duvar Yazıları (1981)

Hendekbaşı (1984)

Hem Uzak Hem Yakın (1985)

ÖDÜLLERİ:

1975 TRT Sanat Ödülleri yayınlanmamış radyo oyunları "Yapılar Yapılırken" ve "Otobüs Yarışı" ile

1976 Madaralı Roman Ödülü Tütün Yorgunu ile

Ümit Kaftancıoğlu (1935-1980)

UMİT KAFTANC10GLU (1935-1980)

O, kendisine "Kaftancıoğlu", ben ise "Türkmenoğlu" diyordum. O kızıncada bana "Yezidoğlu" derdi. Onu öyle verimli bir çağda alıp götüren kurşuna lanet olsun. Hale yüreğim kanıyor. Dost, çalışkan, sevimli bir insandı. Hemşehrimdi. Babası Posof'a gelince bizde kalırdı. Bizde onların çadırlarından ot alırdık. Ümit benden çok büyük olmasına rağmen, ki aramızda on yaş fark vardı, bir akran gibi anlaşırdık. Zeki bir insandı. Dağ köyü çocuğu olması nedeniyle birçok yoksulluklar içinde büyümüştü. Kendi gibi yoksul insanların acı hayatlarını yazıyordu. Mardin'i anlatır ve kaçakçılıkla kelle koltuğunda yaşıyanlara şaşardı. Biz onlardan iyiyiz, derdi. Koyun ve sığır bizi besliyor. Onların hali daha acı. Kader mi, ihmal mı? Ben bir türlü anlamadım,diyordu. İşte Ümit’in biyografisi.

Asıl adı Garip Tatar olan Ümit Kaftancıoğlu 1935 yılında Ardahan'ın Hanak ilçesinin Koyunpınarı (Saskara) köyünde dünyaya geldi. Çocukluğu Dede Korkut boylarının zengin anlatım geleneği içerisinde, halk âşıklarının, söz sohbet bilenlerin dizinin dibinde destan, masal, türkü, efsane dinleyerek, okuyarak geçti. Köyündeki İlkokula gittiğinde diploma alacak durumdaydı. İlkokulu bitirdikten sonra köy çocuklarına açık tek kapı olan Köy Enstitüsü’ne girmek için yıllarca uğraştı, yollara düştü, Cılavuz Köy Enstitüsü’ne girdi.Kaftancıoğlu, Cılavuz Köy Enstitüsü’nü bitirdikten sonra Mardin’in Derik ilçesinde ilkokul öğretmeni olarak görevine başladı. Daha sonra Balıkesir Necati Bey Eğitim Enstitüsü Edebiyat Bölümünü bitirip bir süre Rize’nın Pazar ilçesinde Türkçe öğretmenliği yaptı.

Yedeksubay olarak görev yaptığı askerlik dönüşü, TRT'nin açtığı sınavı kazanarak, Köy Yayınları bölümünde göreve başladı. TRT İstanbul Radyosu'nda "Av Bizim Avlak Bizim", "Dilden Dile" ve “Yurdun Dört Bucağından” gibi programlarla halk kültürünü, halk âşıklarını, halkın eksiğini ve sıkıntılarını mikrofona taşıdı. “Gerçek edebiyatın halkın ağzında, dilinde olduğunu bilmeliyiz. Halkın sözlü edebiyatını yazıya geçirecek, değerlendirecek olanlar da halk çocuklarıdır.” der. Bu gözlemlerini doğrularcasına, Anadolu'yu gezerek derlemelerle halkın sözlü yazınını ve halk türkülerini yazıya döktü. Günümüzde bile sevilerek dinlenen “Evreşe Yolları Dar” ve “Yüksek Yüksek Tepeler Ev Kurmasınlar” türküleri Kaftancıoğlu'nun derlemeleri arasındadır.

Radyo programcılığı yanında edebiyat dünyasında da adını duyuran Kaftancıoğlu, "Dönemeç"le (Öykü) TRT Büyük Ödülü birincilik (1970), "Hakullah"la (Röportaj) Milliyet Gazetesi Karacan Ödülü birinciliği (1972) aldı.

11 Nisan 1980 günü görev yaptığı TRT İstanbul Radyosu’na gitmek için çıktığı evinin önünde, demokrasinin, kültürün ve aydınlığın düşmanlarınca katledildi. - Bitti-