İslamda ferde ve topluma yapılan ilk teklifler nelerdir? diye bir soru sorsak, karşımıza İman ve İdare (yönetim) çıkmaktadır.
İman, her şeyin temelidir. O, olmadan hiç bir şey olmamaktadır. Nitekim Peygamberimiz Hazreti Muhammed (s.a.v) efendimiz Mekkede ilk ele aldığı konu iman meselesi olmuş, Sahabe-i Kiram, Peygamberimizin kendilerine bildirdiklerine hiç şüphe ve tereddüt göstermeden inanmışlardır.
Hem öyle bir inanış ki, bu insanları dinlerinden ve inançlarından geri döndürebilmek için Müşrikler tarafından yapılan bütün baskı ve zulümlere fütur getirmeden göğüs germişler, bu uğurda mal ve canlarından severek vazgeçmişlerdir. İslamın Mekke devrinden sonra karşımıza bir de Medine devri çıkmaktadır. Medinede karşımıza çıkan en önemli konu ise başta Müslümanlar olmak üzere orada bulunan bütün insanların İslamın koyduğu ölçülere göre yönetilmesi olmuştur.
Nitekim Mekke devrinde inzal olan ayetlere Mekkî ayetler denmiş, bunlar imana yönelik ayetler olduğu halde, Medine devrinde inen ayetlere Medeni ayetler denmiştir. Bu ayetlere ise ahkâm ayetleri yani insanların yaşadıkları ortamı tanzim eden, onlara Hakka bağlı bir ortam kuran ayetler olduğu görülmektedir. Peygamberimiz, Medineye hicret edince ilk yaptığı iş Mescid-i Nebeviyi inşa etmek olmuş, bu bina sadece ibadet etmekte kullanılmamış, Medine İslam devletinin bir parlamentosu gibi de hizmet vermiştir.
İstişareler burada yapılmış, kararlar burada alınmış, seriyeler ve ordular buradan yola çıkartılmıştır. Bir yere tayin olunacak vali ve kumandanlar gidecekleri yerlere buradan hareket etmişler, başka ülkelerin elçileri burada kabul edilmiş, burada başka ülkelere elçiler gönderilmiştir. İnsanlar arasında çıkması muhtemel ihtilaflar (uyuşmazlıklar ve davalar) burada karar bağlanmış ve burada adaletle hükümler verilmiştir.
Özetle söylemek gerekirse imandan sonra İslamın en önemli konusu devlet idaresi veya siyaset olmuş, insanlar Allahın koyduğu ölçülere göre yönetilmişlerdir.
Bir başka ifade ile İslam fertlere imanı telkin ve teklif ederken, insanların oluşturduğu topluma ( en az iki kişi) ise yönetimi teklif etmektedir.
PEYGAMBERİN VASIFLARI
İmam-ı Gazali Hazretleri, İhyay-ı Ulumuddin de ilim bahsinin sonunda bu konuyu işlemiş, Peygamberimiz vasıflarını (özelliklerini) sayarken bunları; Nübüvvet (Peygamberlik) İmamet (Devlet başkanlığı, ordu kumandanlığı) ve Hâkimlik (Yargıçlık) olarak belirtmiştir.
Peygamberimizin Kuran-ın ifadesiyle Hatemül enbiya son Peygamber olması sebebiyle onun irtihalinden (vefatından) kıyamete kadar bu vasıf (Nübüvvet vasfı) kendi üzerinde kalırken, imamet ve yargıçlık vasıfları kıyamete kadar kuşaklar değiştikçe kuşakları idare edenlerin üzerlerinde devam etmekte olduğu görülmüştür.
Nitekim Peygamberimizden sonra Hazreti Ebu Bekir, daha sonra Hazreti Ömer, sonra Hz. Osman ve dört Halifenin sonuncusu Hz. Ali Efendilerimiz (r.a) bu görevleri yürütmüşler ve icraatları (yaptıkları işler) insanlık tarihine altın harflerle yazılmışlardır.
Görülüyor ki imanla siyaset birbirinden ayrılmaz iki kardeş gibidir. İnsan imansız olmazken toplum da siyasetsiz olmamaktadır.
Yukarıda nakledilen (açıklanan) gerçekler ışığında Müslümanların, siyaset dışı kalmaları mümkün değildir. Eğer Müslüman siyaset dışında kalırsa onların idaresini Münafıklar (dışı Müslüman içi imansız) insanlar ile belki de Gayri Müslimler yürütecekler ve koydukları ölçü de İslamın ölçüsü olmayacaktır. Hazrfet-i Ömerin Hilafeti döneminde, Hz. Ömer Şama bir vali tayin eder. Vali Şamın ileri gelenlerini toplayarak Şam hakkında bilgiler alır ve idaresine yön vermeye çalışır. Şamlılar Valiye;
Şam, ticari yönden gelişmiş bir şehirdir. Bu şehrin de uzun zamandan beri mali işlerini deruhte eden (yürüten) bir maliye nazırımız var. İşinin ehli olan bu adam bir Yahudidir. Eğer bunu görevden alırsanız. Şamın gelişmiş ticari yapısını bozarsınız derler. Yeni Şam valisi, istişare ile işi çözemeyince Halife Ömere bir mektup yazarak, ne yapması gerektiğini sorar. Hazret-i Ömerin cevabı kısa ve kesindir.
Bu Yahudi ölünce ne yapacaksan onu yap
BİR ÖNEMLİ SORU
Zaman zaman karşımıza bir soru çıkmaktadır.
Mekke devrinde Müşrikler Peygamberimize Ya Muhammed Sen istiyorsun? Eğer başımıza geçmek istesen seni kralımız yapalım. Eğer evlenmek istiyorsan sana en güzel kızımızı verelim. Yok, zengin olmak istiyorsan seni mallarımızla en zenginimiz yapalım dediler de o bu teklifleri kabul etmedi derler. Ve ilave ederler, Peygamberimiz onların başına geçerek yönetimin gücünü eline alır ve onların da İslamla şereflenmesine daha kolay yol bulurdu. Ama o kabul etmedi derler.
Bu soruyu ortaya atanlar, bu teklifteki şartı düşünmeden konuşanlardır.
Evet, Peygamberimize bu teklifi yapanlar ondan Kendi putlarına dil uzatmamalarını ve düzenlerini değiştirme isteğinden vaz geçmesini istemekteydiler. Çünkü Allah kendi sistemi (düzeni) içinde kimsenin kimseyi sömürmesine fırsat vermiyordu. Bu şekil ise hayatlarını başkalarının haklarını yiyerek sürdürenlere gelmiyordu.
Çünkü onlar da biliyorlardı ki La ilahe illallah, Muhammedür rasulallah içerisinde geçen ilah kelimesi kendi içinde dört mana barındırmaktaydı. İlah;
1) Kendinden başka kimseye tapılmayan, ( iyyake nağbudu )
2) Ondan başka kimseden yardım istenmeyen ( iyyake nesteiyn )
3) Ondan başka rızası aranacak kimse olmayan (ente maksudi, ve rızake matlubi)
4) Kanun (yasa) koyucu olarak Ondan başka kimsenin bulunmadığıdır.
Mekke Müşriklerinin şartlı başkanlık teklifini kabul etmeyen peygamberimiz, daha sonra Mekkeyi fethederek, oranın yönetimini de eline almış ve uyguladığı Adil düzenin şartlarına göre onları yönetmiştir.