Aydın’ın milli hayvanı haline geldi

Gerçek Gazetesi
Bir zamanlar Türkiye"de kara ve demir yolunun bulunmadığı bölgelerde en önemli yük taşıma aracı olan develer gelişen teknoloji ile birlikte hobi hayvanı olmaya başladı. Etinden ve sütünden faydalanılmasına rağmen Türkiye"de en yoğun olarak Aydın"da beslenen develer her yıl kış aylarında düzenlenen güreşler ve yaz aylarında yapılan düğünlerde gelin ve sünnet çocuğu taşımak için beslenmeye başladı. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre 1935 yılında ülke genelinde 118 bin 647 deve sayılırken, 1997 yılında bu rakamın yaklaşık 2 bin civarına düştüğü belirtildi.
Aydın ve yöresinde kış şenliklerinin vazgeçilmezi haline gelen deve güreşleri sayesinde develer Aydın"ın milli hayvanı haline geldi. Eti, sütü, derisi ve yünü için değil artık sadece nam ve reklam için beslenen develerin fiziksel özelliklerinin yanı sıra duygusal özellikleri de oldukça dikkat çekici. Çöle ve çöl fırtınalarına dayanıklı bir hayvan olan deve aynı zamanda oldukça kindar ve kendisine yapılan kötülüğü yıllarca unutmayarak fırsatını bulduğunda mutlak öcünü alan bir hayvan.
Fiziksel özelliklerinden en belirgin özelliği hörgüçlerinde yağ depolayabilme yeteneği olan bu hayvanın uzun bacakları, yumuşak yayvan iki toynaklı ayakları kumda ya da karda yürümesini kolaylaştırıyor. Aynı yandaki bacaklarını birlikte kaldırarak kendine özgü bir biçimde koşan develerin iki sırada üç tane koruyucu kirpiği, tüylü kulak delikleri, gereğinde kapanabilen burun delikleri, keskin görme ve koku alma duyuları da kum fırtınası gibi elverişsiz çevre koşullarına uyum sağlamasına yardımcı oluyor. Gövdesini örten iki tip kıl vardır.
“AÇLIK VE SUSUZLUĞA DAYANMA YETENEĞİ”
50 derece sıcaklıkta 9 gün aç-susuz kalabilme yeteneğine sahip develer; Açlık ve susuz kaldığı süre içinde toplam ağırlığının yüzde 22'sini kaybeder. İnsan, vücudunda bulunan suyun yüzde12'sini kaybettiğinde ölürken, deve, vücudundaki suyun yüzde 40'ını kaybettiği halde ölmez. Devenin susuzluğa dayanıklılığının diğer bir sebebi de, gündüz vücut ısısını 41 dereceye kadar çıkartan bir mekanizmaya sahip olmasıdır. Bu sayede gündüz aşırı çöl sıcağında su kaybını minimum seviyede tutabilmektedir. Soğuk çöl gecelerinde ise vücut ısısını 30 dereceye kadar düşürebiliyor.
“TÜRKİYE"DEKİ PEHLİVAN DEVELER MELEZLEME İLE OLUŞUYOR”
Ülkemizde birçok kişinin merak ettiği develer Türkiye"de tek ve çift hörgüçlü develerin melezlenmesi ile elde edilen tülülerden oluşuyor. Eskiden Türkiye"de ulaştırma ve özellikle ordu hizmetinde kullanılan devenin işlevi giderek azalınca artık reklam ve eğlence sektörüne yöneldi. 1937"de 120 bine yaklaşan deve sayısı 1980"de 12 bine, 1984"te 3 bine 1997"de de 2 bine düştü. Bugün deve özellikle Yörükler arasında göç zamanı eşya taşımakta, Aydın ve çevresinde ise güreşlerde kullanılıyor.
TÜİK verilerine göre Türkiye"de 1935 yılında 118 bin 647 deve varlığı bulunurken bu rakam 1950 yılında 110 bin 305, 1955 yılına 72 bin 034, 1964 yılında 46 bin 400 1980 yılında 12 bin, 1997 yılında ise 2 bin deveye düşmüş.
(iha)